aboutsummaryrefslogtreecommitdiffstats
path: root/polish/international/Polish/free.wml
blob: 56ff17f802037917fc36f894d4e42406b18e321f (plain) (blame)
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
#use wml::debian::template title="Free" NOHEADER="yes"

<h2>Co znaczy &quot;free&quot;?</h2>

czyli

<h2>Co rozumieæ pod pojêciem ogólnodostêpnego oprogramowania?</h2>

<p>Informacja: W lutym 1998 roku zdecydowano siê zast±piæ termin <i>Free
Software</i> (który mo¿emy t³umaczyæ jako &quot;oprogramowanie darmowe&quot;)
pojêciem <i>Open Software</i> (&quot;oprogramowanie ogólnodostêpne&quot;). Jak 
za chwilê wyka¿emy, oba pojêcia okre¶laj± t± sam± koncepcjê, gdy¿
&quot;ogólnodostêpne&quot; oznacza dostêpno¶æ kodu ¼ród³owego. Poniewa¿ oba s±
w powszechnym u¿yciu, postanowiono utrzymaæ na razie niniejszy dokument (z
drobnymi zmianami).

<p>Wielu ludzi dopiero poznaj±cych zagadnienia ogólnodostêpnego oprogramowania
jest zdezorientowanych, bo s³owo &quot;free&quot; w pojêciu &quot;free
software&quot; nie jest u¿yte w takim znaczeniu, jakiego siê spodziewali. Dla
nich &quot;free&quot; znaczy &quot;darmowe, rozdawane za darmo&quot;. Mój
s³ownik wymienia siedemna¶cie ró¿nych znaczeñ s³owa &quot;free&quot;. Tylko
jedno z nich brzmi &quot;rozdawane za darmo&quot;. Reszta odnosi siê do
wolno¶ci i braku przymusu. Mówi±c <i>Free Software</i> mamy na my¶li wolno¶æ,
a nie cenê.

<p>Oprogramowanie okre¶lane jako &quot;free&quot; tylko dlatego, ¿e nie trzeba
zap³aciæ aby go u¿ywaæ, nie jest jeszcze ogólnodostêpne. Jego rozpowszechnianie
mo¿e byæ zakazane, a ju¿ na pewno nie bêdzie mo¿na go ulepszaæ. Oprogramowanie
licencjonowane jako darmowe to zwykle tylko broñ w kampanii marketingowej,
maj±ca wypromowaæ produkt pokrewny lub usun±æ z rynku s³absz± konkurencjê. Nie
ma ¿adnych gwarancji, ¿e pozostanie darmowe.

<p>Prawdziwe oprogramowanie &quot;free&quot; jest zawsze ogólnodostêpne.
Programy udostêpniane na zasadzie &quot;dobra publicznego&quot; (ang. <i>public
domain</i>) mog± zostaæ zabrane i wykorzystane w oprogramowaniu komercyjnym.
Wszystkie ulepszenia wykonane od tego czasu s± dla szarego u¿ytkownika
stracone. Aby pozosta³o darmowe, oprogramowanie musi byæ chronione prawem
autorskim i posiadaæ licencjê.

<p>Dla niewtajemniczonych, oprogramowanie albo jest &quot;free&quot;, albo nie
jest. W rzeczywisto¶ci sprawa jest bardziej skomplikowana. Aby zrozumieæ co
ró¿ni ludzie rozumiej± pod pojêciem &quot;free&quot;, wybierzemy siê w ma³±
podró¿ po ¶wiecie licencji programowych.

<p>Prawa autorskie s± form± ochrony praw przynale¿nych autorom ró¿nego rodzaju
prac. W wiêkszo¶ci pañstw program, który napiszemy zostaje automatycznie objêty
prawem autorskim. Licencja to dokument, w którym autor pozwala na wykorzystanie
swojego dzie³a (w tym przypadku oprogramowania) przez innych, w sposób mo¿liwy
do zaakceptowania przez niego samego. To, czy za³±czyæ licencjê wyja¶niaj±c± w
jaki sposób oprogramowanie mo¿e byæ u¿ywane, zale¿y od autora. Wiêcej na temat
praw autorskich znajdziemy pod adresem
<a href="http://lcweb.loc.gov/copyright">http://lcweb.loc.gov/copyright</a>.

<p>Oczywi¶cie, ró¿ne okoliczno¶ci wymagaj± ró¿nych licencji. Firmy produkuj±ce
oprogramowanie chc± chroniæ swój maj±tek, wiêc udostêpniaj± program tylko w
postaci skompilowanej (której cz³owiek nie jest w stanie przeczytaæ) i
nak³adaj± wiele ograniczeñ dotycz±cych jego u¿ytkowania. Z drugiej strony
autorzy oprogramowania ogólnodostêpnego staraj± siê narzuciæ jeden lub kilka
z poni¿szych warunków:

<ul>

<li>Nieu¿ywanie ich kodu w oprogramowaniu komercyjnym. Je¶li udostêpniaj± go innym
i nie roszcz± sobie prawa do jakichkolwiek zysków z tego tytu³u, nie chc± te¿
aby na ich pracy robi³ pieni±dze kto¶ inny.

<li>Ochrona identyfikacji kodu. Ludzie bardzo ceni± swoj± pracê i nie chc± aby kto¶
inny usun±³ z niej ich nazwisko albo przypisywa³ sobie jej autorstwo.

<li>Udostêpnianie kodu ¼ród³owego. Jednym z problemów zwi±zanych z komercyjnymi
programami jest niemo¿no¶æ naprawienia b³êdów czy te¿ modyfikacji ze wzglêdu
na brak dostêpu do kodu. Firma mo¿e tak¿e zadecydowaæ o zakoñczeniu wspierania
naszego sprzêtu. Wiele licencji ogólnodostêpnych nakazuje dystrybucjê kodu
¼ród³owego. To uk³on w stronê u¿ytkowników, mog±cych dziêki temu dopasowaæ
oprogramowanie do swoich potrzeb. Istniej± jeszcze inne przyczyny, które
zostan± omówione pó¼niej.

<li>Nak³adanie na ka¿dy projekt, który zawiera czê¶æ ich pracy (takie prace w
dyskusji nad prawami autorskimi nazywane s± dzie³ami pochodnymi (ang.
<i>derived works</i>)) obowi±zku u¿ywania tej samej licencji.

</ul>

<p>Wiele osób pisze swoje w³asne licencje. Napisanie licencji, która dobrze
spe³nia postawione przez nas zadania, wi±¿e siê z pewnymi problemami. Zbyt
czêsto u¿yte s³ownictwo nie jest jednoznaczne albo stworzone przez autorów
warunki wzajemnie sobie przecz±. Napisanie licencji, która &quot;obroni
siê&quot; w s±dzie jest jeszcze trudniejsze. Na szczê¶cie istnieje ju¿ szereg
gotowych dokumentów prawdopodobnie spe³niaj±cych wymagania autorów:

<ul>

<li>Ogólna licencja publiczna GNU GPL (ang. <i>General Public License</i>). Du¿o
dodatkowych informacji i sam± licencjê znajdziemy pod adresem
<a href="http://www.gnu.org/copyleft/copyleft.html">http://www.gnu.org/copyleft/copyleft.html</a>.
To najczê¶ciej stosowana darmowa licencja na ¶wiecie.

<li>Licencja twórcza (ang. <i>Artistic License</i>):
<a href="http://language.perl.com/misc/Artistic.html">http://language.perl.com/misc/Artistic.html</a>.

<li>Licencja typu BSD

<li>Zmodyfikowana licencja typu BSD 

</ul>

<p>Dokumenty te maj± pewne cechy wspólne:

<ul>

<li>Mo¿na instalowaæ oprogramowanie na dowolnej liczbie komputerów.

<li>Mo¿e go u¿ywaæ dowolna liczba ludzi.

<li>Mo¿na wykonaæ dowoln± liczbê kopii programu, i rozdaæ je dowolnym osobom (wolna
lub &quot;otwarta&quot; redystrybucja).

<li>Nie ma ograniczeñ zwi±zanych z modyfikacj± (z wyj±tkiem zatrzymania pewnych
cech identyfikuj±cych kod).

<li>Nie ma ograniczeñ dotycz±cych sprzeda¿y programu.

</ul>

<p>Ostatni punkt, który pozwala na sprzedawanie programu za pieni±dze, wydaje
siê przeczyæ ca³ej idei oprogramowania ogólnodostêpnego. W rzeczywisto¶ci to
jedna z jego silnych stron. Poniewa¿ licencja pozwala na nieograniczon±
redystrybucjê, gdy jedna osoba dostanie kopiê mo¿e ju¿ sama zaj±æ siê
udostêpnianiem produktu. Mo¿e nawet próbowaæ go sprzedaæ. Ca³y mechanizm opiera
siê na tym, ¿e wykonanie kopii elektronicznej programu nic nie kosztuje. Poda¿
i popyt bêd± trzyma³y koszty na niskim poziomie. Dystrybucja oprogramowania na
no¶niku, na przyk³ad p³ycie CD, jest bardzo wygodna - sprzedawca mo¿e na nim
umie¶ciæ to, co uwa¿a za stosowne. Je¶li naliczana mar¿a bêdzie zbyt du¿a, nowi
konkurenci wejd± na rynek i spowoduj± obni¿enie ceny. W rezultacie mo¿na nabyæ
dystrybucjê Debian na 2 kompaktach za mniej ni¿ 5 dolarów (Chodzi o Debiana 2.1.
W Polsce mieszcz±ce siê na 4 p³ytach CD binaria Debiana 2.2 mo¿na kupiæ za cenê
ok. 2 razy wy¿sz±  - przyp. T. A.) 

<p>Chocia¿ oprogramowanie ogólnodostêpne nie jest ca³kowicie wolne od ograniczeñ
(tylko udostêpnienie na zasadzie <i>public domain</i>  gwarantuje tak daleko
posuniêt± wolno¶æ), daje u¿ytkownikowi elastyczno¶æ w dowolnym dostosowaniu
narzêdzia do wykonywanego zadania. Równocze¶nie chroni prawa autora. I to jest
w³a¶nie wolno¶æ.

<p>Debian GNU/Linux silnie wspiera oprogramowanie ogólnodostêpne. Poniewa¿
programy opieraj± siê na wielu ró¿nych licencjach, zosta³ opracowany zestaw
wskazówek <i>Debian Free Software Guidelines</i> (DFSG) maj±cych za zadanie
pomoc w sformu³owaniu rozs±dnej definicji oprogramowania ogólnodostêpnego.
Podstaw± (main) dystrybucji Debiana s± wy³±cznie programy spe³niaj±ce normy
DFSG.

© 2014-2024 Faster IT GmbH | imprint | privacy policy