#use wml::debian::template title="Adaptacje" #use wml::debian::translation-check translation="1.58"

Wstęp

Większość z was wie zapewne, że Linux jest jedynie jądrem, a przez długi czas działał tylko na komputerach z procesorami Intela z rodziny x86 począwszy od i386 w górę (pracuje się teraz nad przystosowaniem Linuksa do procesora 286 i wcześniejszych; więcej szczegółów znajdziesz na stronach projektu ELKS).

Od dłuższego czasu ograniczenie to przestało istnieć. Jądro Linux zostało przeniesione na dużą i wciąż rosnącą liczbę architektur. Idąc tym tropem zaadoptowaliśmy do nich również Debiana. Działanie to, najkrócej rzecz ujmując, zaczyna się od żmudnej pracy (dopóki nie doprowadzimy libc i dynamicznego konsolidatora do stanu użyteczności), po której następuje względnie rutynowy, acz długi okres, kiedy to staramy się skompilować dla nowej architektury wszystkie pakiety.

Debian to System Operacyjny, a nie tylko jądro (tak właściwie Debian jest czymś więcej niż systemem operacyjnym, gdyż zawiera tysiące aplikacji użytkowych). Na dole tej strony są tego dowody, w postaci opisu trzech, jeszcze nieopierzonych lecz rozwijanych adaptacji dla innych niż Linuksowe jąder.

Uwaga - ta strona jest jeszcze rozwijana. Nie wszystkie z adaptacji mają własne strony, a znaczna część z istniejących znajduje się na innych serwerach. Wciąż pracujemy nad zebraniem informacji o wszystkich projektach, by móc je odzwierciedlić na stronach Debiana.

Wydane adaptacje dla różnych architektur

Poniższe adaptacje są włączone do Debiana od co najmniej jednego oficjalnego wydania.

Intel x86 / IA-32 (“i386”)

Pierwsza z architektur, więc właściwie pierwowzór, a nie adaptacja. Pierwotne wersje Linuksa zostały stworzone dla procesora Intel 80386, stąd nazwa skrótowa. Debian działa na wszystkich procesorach IA-32 produkowanych przez Intela, AMD, Cyrixa i innych.
W miarę jak strony Debiana będą odchodziły od tradycyjnego intelo-centrycznego spojrzenia na Linuksa, będą tu przenoszone informacje właściwe tej architekturze.

Motorola 68k (“m68k”)

Po raz pierwszy wydana oficjalnie w Debianie 2.0. Najbardziej rozwinięta z architektur nie licząc Intela x86. Adaptacja Debiana dla m68k działa na szerokiej gamie komputerów opartych o procesory z rodziny Motorola 68k. Są to w szczególności stacje robocze Sun3 oraz komputery osobiste Apple Macintosh, Atari i Amiga.

Sun SPARC (“sparc”)

Po raz pierwszy wydana oficjalnie w Debianie 2.1. Działa na komputerach z serii stacji roboczych Sun SPARCstation i części ich następców z rodziny sun4.

Alpha (“alpha”)

Po raz pierwszy wydana oficjalnie w Debianie 2.1. Jedna ze starszych i całkiem stabilnych adaptacji.

Motorola/IBM PowerPC (“powerpc”)

Po raz pierwszy wydana oficjalnie w Debianie 2.2. Działa na wielu z modeli Apple Macintosh PowerMac oraz na komputerach o architekturach CHRP i PReP (które są standardami otwartymi).

ARM (“arm”)

Po raz pierwszy wydana oficjalnie w Debianie 2.2. Nowy wysiłek adaptacyjny, dla którego bodźcem była ciekawa maszyna Corela - NetWinder.

Procesory MIPS (“mips” i “mipsel”)

Po raz pierwszy wydana oficjalnie w Debianie 3.0. Debian jest adaptowany dla architektury MIPS, używane przez komputery SGI (debian-mips - MSB pierwszy = big-endian) oraz Digital DECstation (debian-mipsel - LSB pierwszy = little-endian).

HP PA-RISC (“hppa”)

Po raz pierwszy wydana oficjalnie w Debianie 3.0. To adaptacja dla architektury PA-RISC Hewletta-Packarda.

IA-64 (“ia64”)

Po raz pierwszy wydana oficjalnie w Debianie 3.0. To z kolei adaptacja dla 64 bitowej architektury Intela.

S/390 (“s390”)

Po raz pierwszy wydana oficjalnie w Debianie 3.0. Adaptacja Debiana dla serwerów IBM S/390.

Adaptacje jeszcze nie wydane

Poniższe adaptacje nie znalazły się jeszcze w żadnej ze stabilnych wersji Debiana, ale w końcu się to stanie.

AMD64

Port na 64 bitowe procesory AMD64 (Opteron). Celem jest obsługa zarówno 32 bitowej jak i 64 bitowej przestrzeni użytkownika na tej architekturze.

SuperH (“sh”)

Świeża adaptacja dla procesorów Hitachi SuperH.

Adaptacje dla jąder innych niż Linux

Debian GNU/Hurd (“hurd-i386”)

GNU Hurd to zupełnie nowy system operacyjny tworzony przez zespół GNU. Jest to właściwie ostatni element potrzebny do stworzenia sytemu operacyjnego opartego całkowicie o oprogramowanie GNU. Debian GNU/Hurd zamierza być właśnie takim (możliwe nawet, że pierwszym) systemem GNU. Obecny projekt jest oparty o architekturę i386, lecz niedługo należy spodziewać się kolejnych.

Debian GNU/NetBSD (“netbsd-i386” i “netbsd-alpha”)

To adaptacja całego sytemu operacyjnego Debian (włącznie z apt, dpkg i programami użytkowymi GNU) dla jądra NetBSD. Obecnie na bardzo wstępnym poziomie, lecz ponieważ jądro NetBSD ma jakość produkcyjną, użyteczność Debiana GNU/NetBSD powinna gwałtownie wzrosnąć. Debian GNU/NetBSD dla Intela x86 jest jak na razie najbardziej rozwiniętą gałęzią, lecz rozpoczęto pracę nad udostępnieniem komputerów opartych o procesory Alpha.

Debian GNU/kFreeBSD (“kfreebsd-gnu”)

Jest to adaptacja systemu Debian GNU dla jądra FreeBSD. Jest to nadal niedojrzała adaptacja (aczkolwiek wiadomo, iż niektórzy deweloperzy używają jej jako środowisko do codziennej pracy). Spodziewa się, iż wymagania techniczne będą spełnione na tyle wcześnie, by wydać ją z sarge+1.

Inne projekty przystosowawcze

Debian Beowulf

Beowulf pozwala zastąpić wielkie mega-komputery wykorzystywane przy niektórych pracach naukowych i matematycznych. Projekt ma na celu uruchomienie klastrów Beowulf na Debianowych maszynach i połączenie ludzi wymieszanych w prawdziwie bazarowy sposób.


Oświadczenie: Wiele z powyższych nazw komputerów i procesorów jest zarejestrowanymi znakami towarowymi ich wytwórców. Zostały one użyte bez ich zgody.