#use wml::debian::template title="O Debianie"
#include "$(ENGLISHDIR)/releases/info"
#use wml::debian::translation-check translation="1.58"

<UL>
<LI><A href="#what">Co to w ogóle jest ten Debian?</A>
<LI><A href="#free">Cały za darmo?</A>
<LI><A href="#CD">Mówicie: za darmo, a przecież CD-ROM-y/łącza
                  z internetem kosztują!</A>
<LI><A href="#disbelief">Większość programów kosztuje ponad sto złotych.
                         Dlaczego rozdajecie je za darmo?</A>
<LI><A href="#hardware">Jaki sprzęt jest obsługiwany?</A>
<LI><A href="#info">Zanim się zdecyduję, potrzebuję więcej informacji.</A>
<LI><A href="#why">Nadal mnie nie przekonaliście. Jakie są plusy i minusy
                   Debiana?</A>
<LI><A href="#install">Skąd wziąć Debiana?</A>
<LI><A href="#support">Nie jestem wstanie zainstalować tego wszystkiego sam(a).
                       Gdzie mogę uzyskać pomoc?</A>
<LI><A href="#who">Kim wy w ogóle jesteście?</A>
<li><a href="#users">Kto używa Debiana?</a>
<LI><A href="#history">Jak to się zaczęło?</A>
</UL>


<h2><a name="what">CZYM jest Debian?</a></h2>

<p><a href="$(HOME)/">Projekt Debian</a> to grupa osób, które wspólnie
zdecydowały się stworzyć <a href="free">wolny</a> system operacyjny. Stworzony
przez nas system nazywa się <strong>Debian GNU/Linux</strong>, albo krótko:
<strong>Debian</strong>.

<p>System operacyjny to zestaw podstawowych programów i narzędzi, które
umożliwiają komputerowi działanie. Rdzeniem systemu operacyjnego jest jądro.
Jest to najbardziej podstawowy program w komputerze, który zarządza systemem
i pozwala uruchamiać inne programy.

<p>Systemy Debian używają obecnie jądra
<a href="http://www.kernel.org/">Linux</a>. Jest to oprogramowanie,
które zaczął tworzyć <a href="http://www.cs.helsinki.fi/u/torvalds/">Linus Torvalds</a>, 
a którym obecnie zajmują się tysiące programistów z całego świata.</p>

<p>Trwają jednak prace mające na celu udostępnienie Debiana innym jądrom,
przede wszystkim <a href="http://www.gnu.org/software/hurd/hurd.html">Hurd</a>.
Hurd to zestaw serwerów, które działają wokół mikrojądra (takiego jak
Mach) udostępniając różne usługi. Hurd jest oprogramowaniem wolnym,
tworzonym przez <a href="http://www.gnu.org/">projekt GNU</a>.

<P>Duża część podstawowych programów narzędziowych tworzących system
operacyjny pochodzi z <A href="http://www.gnu.org/">projektu GNU</A>; stąd
nazwy: GNU/Linux oraz GNU/Hurd. Te narzędzia są także darmowe.

<p>Oczywiście
ludzie potrzebują aplikacji: programów umożliwiających im pracę, od edycji
dokumentów, poprzez prowadzenie interesów i granie, aż po pisanie innych
programów. Debian zawiera ponad <packages_in_stable> <A
href="$(DISTRIB)/packages">pakietów</A> (skompilowanych programów
zapakowanych do ładnego i łatwego w instalacji formatu)
&mdash; wszystko to <A href="free">za darmo</A>.

<P>Ten układ przypomina nieco wieżę. Podstawą jest jądro. Na nim pracują
podstawowe narzędzia. Wyżej są programy uruchamiane na komputerze. Na samym
szczycie jest Debian &mdash; dokładnie organizujący i dopasowujący wszystko
tak, aby wspólnie działało.

<H2>Cały <A href="free" name="free">za darmo?</A></H2>

<P>Być może zastanawiasz się: dlaczego ludzie spędzają godziny prywatnego
czasu pisząc programy i pakując je, a następnie je <EM>rozdają</EM>?
Odpowiedzi jest tyle, ilu ludzi, którzy biorą udział w tym projekcie.
Niektórzy lubią pomagać innym. Wielu pisze programy aby dowiedzieć się
czegoś więcej na temat komputerów. Coraz więcej osób szuka sposobów na
uniknięcie niebotycznych cen programów. Coraz większy tłum
współpracuje w ramach podziękowania za wszystkie darmowe programy, które
dostali od innych. Wielu pracowników naukowych tworzy darmowe oprogramowanie
aby upowszechnić wyniki swych badań. Firmy pomagają w tworzeniu darmowego
oprogramowania aby mieć wpływ na ich rozwój -- nie ma szybszego sposobu na
otrzymanie jakiejś funkcji niż zaimplementowanie jej własnoręcznie!
Oczywiście wiele z nas robi to dla dobrej zabawy.

<P>Debian jest tak zaangażowany w tworzenie wolnego oprogramowania, że
uznaliśmy, że dobrze byłoby mieć na ten temat jakiś dokument. Tak powstała
nasza <A href="$(HOME)/social_contract">Umowa społeczna</A>.

<P>Choć Debian wierzy w wolne oprogramowanie, zdarzają się przypadki kiedy
ludzie chcą lub potrzebują zainstalować na swoich maszynach programy, które
nie są wolne. O ile to możliwe, Debian będzie to umożliwiał. Istnieje nawet
coraz większa liczba pakietów, których jedyną rolą jest instalacja
w systemie Debian programów, które nie są wolne.

<H2><A href="free" name="CD">Za darmo?</A> Ale CD/łącze z internetem kosztuje!</H2>

<P>Mógłbyś/mogłabyś zapytać: jeśli oprogramowanie jest za darmo, dlaczego
trzeba płacić za płytę CD-ROM lub za łącze do internetu, aby je pobrać?
<p>Kupując płytę płacisz za czyjś czas, produkcję płyt i ryzyko (w przypadku,
gdyby nikt ich nie kupił). Innymi słowy płaci się za fizyczny nośnik, a nie 
oprogramowanie.

<p>Angielskie słowo ,,free'' jest użyte w znaczeniu
,,wolne'', a nie ,,darmowe''
(choć dzięki temu cena programu spada do ceny nośnika). Możesz przeczytać na
temat tego, <a href="free">co uznajemy za oprogramowanie wolne</a>, oraz
<a href="http://www.fsf.org/licensing/essays/free-sw.html">co na ten temat ma
do powiedzenia Fundacja Wolnego Oprogramowania (FSF)</a>.

<H2><A name="disbelief">Większość programów kosztuje grubo ponad sto złotych.
Dlaczego rozdajecie je za darmo?</A></H2>

<P>Lepszym pytaniem jest: "jakim cudem producentom oprogramowania udaje się
wyciągnąć od ludzi tak wielkie pieniądze"? Program to nie samochód.
Kiedy zrobi się jego jedną kopię, koszty produkcji następnego miliona
są minimalne (to dlatego Microsoft ma miliardy).

<P>Spójrz na to inaczej: mając w ogródku nieskończone źródło piasku,
mógłbyś/mogłabyś chcieć go rozdać innym. Byłoby jednak niemądrze płacić za
ciężarówkę, żeby rozwozić piasek. Lepiej jest pozwolić innym przyjść i wziąć
go sobie (odpowiednik ściągania z sieci), albo umożliwić im zapłacenie
kogmuś innemu za dostarczenie piasku (odpowiednik zakupu płyty CD).

Debian działa dokładnie w ten sposób, i dlatego większość płyt jest taka
tania (poniżej 6 dolarów amerykańskich za trzy CD).

<p>Debian nie zarabia pieniędzy na sprzedaży płyt CD. Potrzebujemy
jednak pieniędzy na opłacenie takich wydatków, jak rejestracja domeny
czy sprzęt komputerowy. Dlatego prosimy o kupowanie od tych 
<A href="../CD/vendors/">producentów płyt CD</A>, którzy 
<A href="$(HOME)/donations">przekazują</A> część pieniędzy ze sprzedaży
Debianowi.

<H2><A name="hardware">Jaki sprzęt jest obsługiwany?</A></H2>

<p>Debian działa na prawie wszystkich komputerach osobistych, w tym większości
starych modeli. Każde nowe wydanie Debiana obsługuje większą ilość architektur.
Kompletną listę można znaleźć w <a href="../releases/stable/">dokumentacji
do edycji stabilnej</a>.

<p>Jest obsługiwany prawie cały nowoczesny sprzęt. Jeśli chcesz się upewnić,
czy obsługiwane są wszystkie podłączone do Twojego komputera urządzenia,
sprawdź <a href="http://www.tldp.org/HOWTO/Hardware-HOWTO/">Linux
Hardware Compatibility HOWTO</a>.

<P>Niektórzy producenci sprzętu utrudniają tworzenie oprogramowania do ich
urządzeń nie udostępniając do nich opisów. Może to oznaczać, że w systemie
GNU/Linux nie będzie możliwe korzystanie ze sprzętu ich produkcji. Niektóre
firmy dostarczają sterowników, które nie są wolnym oprogramowaniem, ale jest
to problem, ponieważ producent sprzętu może zakończyć działalność
lub przestać obsługiwać właścicieli danego urządzenia. Zalecamy kupowanie
tylko takiego sprzętu, którego producenci udostępniają <a href="free">wolne</a>
sterowniki do swojego sprzętu.

<H2><A name="info">Chcę dowiedzieć się czegoś więcej.</A></H2>

<P>Zobacz nasze <A href="$(DOC)/FAQ/">FAQ</A> (odpowiedzi na często zadawane
pytania).
 
<H2><A name="why">Nadal nie jestem przekonana/przekonany.</A></H2>

<P>Nie musisz nam wierzyć na słowo - wypróbuj Debiana. Dzięki spadkowi cen
dysków twardych większość ludzi ma conajmniej 500 MB wolnego miejsca.
Debiana można łatwo zainstalować na tym miejscu i może on współistnieć z
Twoim bieżącym systemem operacyjnym. Jeśli będziesz potrzebować więcej
miejsca, możesz śmiało wykasować jeden z systemów (jesteśmy przekonani, że
kiedy poznasz potęgę Debiana, na pewno go nie usuniesz).

<P>Wypróbowanie nowego systemu operacyjnego wymaga trochę cennego czasu,
więc rozumiemy, że możesz mieć zastrzeżenia. Z tego powodu stworzyliśmy
listę <A href="why_debian">plusów i minusów Debiana</A>. Powinna Ci ona
pomóc zdecydować czy warto. Mamy nadzieję że docenisz naszą uczciwość i
prawdomówność.

<H2><A name="install">Skąd wziąć Debiana?</A></H2>

<p>Najpopularniejszym sposobem jest instalacja dystrybucji z płyty CD, którą
można kupić po cenie nośnika od jednego z wielu dystrybutorów naszych płyt.
Jeśli masz szybkie łącze z Internetem, możesz pobrać i zainstalować Debiana z
sieci.</p>

<p>Więcej informacji można znaleźć na <a href="../distrib/">naszej stronie
dotyczącej uzyskiwania dystrybucji</a>.</p>

<p>Jeśli jeszcze tego nie zrobiłeś/łaś, możesz najpierw przejrzeć <a
href="http://www.tldp.org/HOWTO/Hardware-HOWTO/">Linux Hardware
Compatibility HOWTO</a> (Dotyczy obsługiwanego przez Linuksa sprzętu).

<p>Nie zapomnij przejrzeć listy <a href="$(DISTRIB)/packages">pakietów</a>,
które oferujemy (mamy nadzieję, że nie odstraszy Cię sama ich liczba).

<h2><A name="support">Nie jestem wstanie zainstalować tego wszystkiego sam(a).
                       Gdzie mogę uzyskać pomoc?</a></h2>

<p>Podstawowym źródłem pomocy jest dokumentacja dostępna zarówno na naszych
stronach WWW jak i w pakietach, które można zainstalować w swoim systemie.
Możesz także skontaktować się z nami poprzez listy dyskusyjne lub IRC. Możesz
nawet zatrudnić konsultanta który wykona całą pracę.</p>

<p>Więcej informacji możesz uzyskać na stronach dotyczących <a
href="../doc/">dokumentacji</a> i <a href="../support">wsparcia</a>.</p>

<H2><A name="who">Kim wy wszyscy w ogóle jesteście?</A></H2>

<P>Debiana tworzy prawie tysiąc <A href="$(DEVEL)/people">rozwijających</A>
(ang. <i>developer</i>) z <a href="$(DEVEL)/developers.loc">całego świata</a>, którzy poświęcają swój wolny czas.
Niewielu spotkało się osobiście. Komunikują się oni głównie przy pomocy
poczty elektronicznej (listy dyskusyjne na lists.debian.org) i IRC (kanał #debian
na serwerze irc.debian.org).</p>
<p>Projekt Debian jest dokładnie <a href="organization"> zorganizowaną
strukturą</a>. Aby uzyskać więcej informacji, jak Debian wygląda od wewnątrz,
wejdź do <a href="$(DEVEL)/">,,kącika rozwijających''</a>.</p>

<h2><a name="users">Kto używa Debiana?</a></h2>

<p>Choć nie są dostępne dokładne statystyki (Debian nie wymaga od użytkowników
rejestracji), wiadomo że Debiana używają różne organizacje, tak duże jak i
małe, oraz tysiące indywidualnych osób. Nasza strona <a href="../users/">Kto
używa Debiana?</a> zawiera listę wiodących organizacji, które przysłały krótkie 
opisy tego w jaki sposób, oraz dlaczego, używają Debiana.

<H2><A name="history">Jak to wszystko się zaczęło?</A></H2>

<p>Debian został utworzony w sierpniu 1993 roku przez Iana Murdocka, jako
nowa dystrybucja, która miała być tworzona w otwarty sposób, zgodnie z
duchem Linuksa i GNU. Debian miał być konstruowany, a także pielęgnowany
uważnie i sumiennie. Zaczął się jako mała, silnie powiązana grupka hakerów i
wyrósł na dużą, dobrze zorganizowaną społeczność rozwijających i
użytkowników. Patrz <A HREF="$(DOC)/manuals/project-history/">dokładna
historia</A>.

<P>Wielu ludzi o to pyta, słowo Debian należy wymawiać jak 
/&#712;de.bi.&#601;n/. Pochodzi ono od imion twórców Debiana, 
Iana Murdocka i jego żony, Debry.