diff options
Diffstat (limited to 'polish/international/Polish/wstep_do_debiana.wml')
| -rw-r--r-- | polish/international/Polish/wstep_do_debiana.wml | 616 |
1 files changed, 616 insertions, 0 deletions
diff --git a/polish/international/Polish/wstep_do_debiana.wml b/polish/international/Polish/wstep_do_debiana.wml new file mode 100644 index 00000000000..0b823b15c52 --- /dev/null +++ b/polish/international/Polish/wstep_do_debiana.wml @@ -0,0 +1,616 @@ +#use wml::debian::template title="Wstęp do Debiana" NOHEADER="yes" + +<h2>Czym jest Debian?</h2> + +<p>Debian to ogólnodostępny system operacyjny. Ta definicja jest prawdziwa, +jeżeli za system operacyjny uważa się zestaw podstawowych programów i narzędzi, +które umożliwiają komputerowi działanie. Rdzeniem jest jądro - najbardziej +podstawowy program zarządzający systemem, pozwalający na uruchamianie innych +programów. Debian jest niezależny od jądra - oficjalna wersja wykorzystuje jądro +Linux (patrz <a href="#debian_gnu_linux">Debian GNU/Linux</a>), ale oczywiście +nie ma tu żadnych ograniczeń (więcej na ten temat w części +<a href="#nie_tylko_linux">Czy Debian to TYLKO Linux?</a>). + +<h3>System operacyjny </h3> + +<p>Ze względów historycznych i praktycznych Debian najlepiej wspiera jądro +Linux. W dystrybucji jest także wiele elementów przeznaczonych właśnie dla tego +jądra - narzędzia sieciowe (kernel NFS, obsługa zapór sieciowych, wsparcie dla +sieci IP i IPX), system plików (<b>ext2fs</b>, <b>reiserfs</b>, <b>procfs</b>, +<b>quota</b>), RAID czy moduły jądra. + +<p>Najistotniejszą cechą Debiana jest wykorzystanie programów GNU jako podstawy +systemu - począwszy od biblioteki glibc2, poprzez narzędzia plikowe i tekstowe, +skończywszy na kompilatorach i edytorach. W zasadzie nie dziwi to w przypadku +wersji Linuksowej, gdzie każda dystrybucja opiera się prawie o te same programy, +ale będzie istotne w razie zmiany jądra systemu. + +<p>System Debiana zawiera szereg własnych, specyficznych rozwiązań technicznych. +Dla użytkownika mogą być one niewidoczne, gdyż są przeznaczone w szczególności +dla administratora. W obecnych czasach zdarza się bardzo często, że użytkownik +systemu jest jednocześnie jego administratorem (dotyczy to przede wszystkim +popularnych pecetów). Dobór narzędzi administracyjnych jest szczególnie ważny +przy korzystaniu z danej dystrybucji Linuksa. Narzędzia te w Debianie są +przeznaczone dla bardziej wymagających użytkowników i bliżej im raczej do +programów uniksowych niż windowsowych. Programiści włożyli dużo pracy w +usprawnienie i uproszczenie codziennej administracji systemem, choć podstawowym +środowiskiem administratora pozostaje wiersz poleceń i ewentualnie tryb +pełnoekranowy. + +<p>Unikalnym rozwiązaniem Debiana jest system pakietów. Zwalnia on +administratora z uciążliwości związanych z instalacją i deinstalacją +poszczególnych programów. Pakiety binarne pozwalają na grupowanie plików, które +są wykorzystywane przez konkretny program. Sama instalacja oprogramowania +przebiega automatycznie, a dzięki zależnościom informowani jesteśmy o +brakujących lub wywołujących konflikt komponentach. Sam system pakietów składa +się z szeregu programów, począwszy od niskopoziomowych narzędzi wiersza poleceń +(<tt>dpkg</tt>), przez bardziej zaawansowane programy (<tt>apt-get</tt>), do +pełnoekranowych lub graficznych nakładek (<tt>dselect</tt>, <tt>gnome-apt</tt>). + +<h3>Pakiety</h3> + +<p>Pakiety są podstawowymi jednostkami Debiana - każdy plik systemu jest częścią +któregoś z nich. Dzięki przyjęciu pewnych ogólnych zasad ich budowania, każdy po +zainstalowaniu staje się integralną częścią całego systemu. Integralność +osiągnięto dzięki zachowaniu tego samego układu katalogów i charakterystycznych +plików. Mimo zupełnie różnych zastosowań programów, można w nich wyodrębnić +pewne analogie - sposób konfiguracji, podobny schemat dokumentacji, integracja z +resztą systemu itd. Przygotowanie programu do utworzenia pakietu Debiana polega +na uschematyzowaniu jego cech, dzięki czemu późniejsza instalacja pakietu jest +intuicyjna. + +<p>Cechy wspólne pakietów Debiana określono w dokumencie <i>The Debian +Policy</i>. Choć jest on przede wszystkim przeznaczony dla twórców pakietów, +pozwala na zrozumienie cech dystrybucji i zasad działania systemu pakietów. + +<p>Dzięki tym wszystkim cechom dystrybucja Debiana jest wyjątkowo elastycznym +narzędziem w rękach administratora. Łącząc ze sobą wybrane pakiety, można w +krótkim czasie otrzymać system dostosowany do konkretnych potrzeb. Na przykład, +po zainstalowaniu podstawowej wersji (dyskietki <b>base</b>) i dołączeniu do +niego kilku dodatkowych pakietów można uzyskać mały, ale w pełni sprawny serwer +pocztowy czy DNS. Po wybraniu innych pakietów wykorzystujących środowisko +graficzne i odpowiedniej konfiguracji systemu uzyskujemy niewielkim nakładem +środków np. kiosk informacyjny lub konsolę do kafejki internetowej. Co więcej, +korzystanie z pakietów pozwala na bardzo prostą późniejszą aktualizację systemu. + +<p>Jeśli chodzi o instalację pakietów, w Debianie pojawił się system +<b>debconf</b>, który ma rozwiązać problem wstępnego ich konfigurowania. W +praktyce każdy pakiet obsługujący ten nowy system może zostać skonfigurowany z +wykorzystaniem tekstowych okien dialogowych, trybu terminalowego lub systemu +graficznego X Window. Nowy system można określić mianem ,,kreatora +konfiguracji pakietów''. Oczywiście, w nietypowej sytuacji można w ogóle +zrezygnować z ,,fabrycznej'' konfiguracji. + +<h3><a name="debian_gnu_linux">Debian GNU/Linux</a></h3> + +<p>Debian GNU/Linux nie jest takim samym Linuksem jak Red Hat czy S.u.S.E.. +Naturalnie, nie chodzi tu o kwestie czysto techniczne. Jedną z podstawowych cech +wyróżniających jest system <i>open development</i>. Oznacza to m.in., że +tworzący dystrybucję nie kierują się chęcią zysku i reklamy, a także nie są +wspierani przez żadną organizację komercyjną. + +<p>Bogata w różnorodne oprogramowanie, stabilna, całkowicie bezpłatna i +dynamicznie rozwijająca się dystrybucja jest propozycją dla znających już Uniksy +użytkowników, administratorów chcących posiadać bezpieczny i przejrzysty system +operacyjny, programistów, a także wszystkich tych, dla których Linux to coś +więcej niż kilka znanych programów i przyjazne środowisko graficzne. Jednak za +najbardziej widoczną oznakę ,,inności'' Debiana można uznać pakietowy +format <tt>.deb</tt> związany ze słynnym systemem zarządzania pakietami Debiana +(ang. <i>Debian Package Management System</i> - patrz części +<i>System operacyjny i Pakiety</i>). Ponieważ rozwiązanie +to, jak i pozostałe (patrz <a href="#za_darmo">Za darmo i bez ograniczeń!</a>), +oparte jest na licencji GPL, często stosują je także twórcy innych dystrybucji +(patrz <a href="#klonowanie_debiana">Klonowanie Debiana</a>). Oryginalne +jest właściwie wszystko: system zgłaszania usterek (oczywiście przez Internet - +zgłoszenia są natychmiast rozsyłane do osób odpowiedzialnych za dany pakiet lub +usługę oraz przekazywane do publicznej wiadomości za pomocą oficjalnych stron +WWW), podejście twórców do użytkownika, a także - jak twierdzą złośliwi - +konfiguracja i instalacja systemu ;->. ,,Umowa społeczna'' (ang. +<i>Social Contract</i>) zawarta pomiędzy uczestnikami projektu a społecznością +Internetową precyzyjnie określa cele, którymi kierują się ludzie odpowiedzialni +za rozwój Debiana. Nie mniej ważne są wymagania stawiane autorom programów przez +koordynatorów Projektu (dokument <i>The Debian Free Software Guidelines</i>). +Mowa w nich między innymi o nieskrępowanej nakazami redystrybucji, załączonym +kodzie źródłowym, pozwoleniach na modyfikację kodu oraz zakazie dyskryminacji +jakiejkolwiek grupy lub osób w załączonej licencji. Jak widać, nie bez powodu +Debian ma w swojej pełnej nazwie litery GNU... (o tym zagadnieniu będzie mowa w +dalszej części artykułu). + +<h3>Dlaczego ,,Debian''? </h3> + +<p>Intrygująca jest już sama nazwa dystrybucji. Tak jak i wiele innych cech, +projekt zawdzięcza ją swojemu twórcy. ,,Debian'' (wymawia się +,,'deb-ian'' z krótkim ,,e'' i akcentem na pierwszą sylabę lub +,,de'beean'' z krótkim ,,a'' - taką wersję preferuje sam Ian +Murdock) to połączenie imion Iana Murdocka i jego żony Debry. + +<p>Drugą najbardziej rzucającą się w oczy cechą Debiana są nazwy poszczególnych +wersji. Ci, którzy widzieli film Toy Story, nie powinni mieć kłopotu z ich +rozpoznaniem - wszystkie pochodzą od imion bohaterów. Powodem takiego wyboru +jest wcześniejsze miejsce pracy Bruce'a Perensa - firma Pixar, producent +filmu. + +<h3>Historia pewnego pomysłu</h3> + +<p>W sierpniu 1993 roku Ian Murdock, student Uniwersytetu Purdue, postanowił +stworzyć całkowicie niekomercyjne, darmowe i stabilne środowisko pracy, +wykorzystując do tego celu jądro obecnego już od jakiegoś czasu w Sieci systemu +operacyjnego Linux. Istniejące wtedy dystrybucje (z których najbardziej znana to +SLS) nie były to na pewno systemami marzeń - duża liczba błędów, brak troski o +utrzymanie aktualności i stabilności systemu, a przede wszystkim wykorzystywanie +sytuacji przez nieuczciwych sprzedawców oferujących Linuksa za pieniądze nie +mogły się podobać. Szerzej zostało to opisane w manifeście <i>The Debian Linux +Manifesto</i>, który to dokument Murdock stworzył w połowie roku 1994. Bardzo +ważna była też filozofia ogólnodostępnego oprogramowania, o której powiemy +więcej w części <a href="#za_darmo">Za darmo i bez ograniczeń</a>! Projekt +Debiana połączył w jedną całość idee i narzędzia z Free Software Foundation, +a w szczególności te autorstwa Richarda M. Stallmana. Bardzo ważny był też model +pracy nad dystrybucją (maintainer - pakiet) - ostateczny efekt współpracy kilku +tysięcy ochotników komunikujących się za pomocą emailowych list adresowych, sieci +IRC i Usenetu stanowił najlepszy dowód sukcesu. Za główną przyczynę powodzenia +całości można uznać wysiłek włożony w organizację całego przedsięwzięcia - choć +na początku liczba współpracowników była niewielka. Paradoksalnie, mniej więcej +w tym samym czasie rozpoczynają się intensywne prace nad stworzeniem systemu +opartego na przeniesionym na platformę Intela komercyjnym Uniksie 4.4BSD-lite +oraz dosyć zaniedbanym 386BSD Billa Jolitza, co owocuje późniejszą rodziną *BSD +(najpierw pojawia się w listopadzie 1993 roku pierwsza wersja FreeBSD, rok +później NetBSD, z którego po dwóch latach wykształca się OpenBSD). + +<p>Ważną datą był styczeń 1994, kiedy została ogłoszona wersja 0.91 (naprawdę +pierwszą była sierpniowa 0.01, jednak dopiero po kilku miesiącach prac powstało +coś, co moglibyśmy już nazwać systemem operacyjnym). Nie tylko oznaczała +przełom, ale też rozpoczynała nowy etap rozwoju. Sam Murdock pisze: + +<p><i>Miał [Debian 0.91] prymitywny system pakietów, który pozwalał manipulować +poszczególnymi paczkami, ale oprócz tego nie robił prawie nic (oczywiście nie +było żadnych zależności, ani niczego w tym rodzaju). W tym czasie nad Debianem +pracowało już kilka osób, jednak to ja, najczęściej sam, składałem kolejne +wersje. 0.91 była ostatnią przygotowywaną w ten sposób.</i> + +<p>Większość roku 1994 to organizacja bardziej efektywnej współpracy nad +projektem. Bardzo ważne były też zaawansowane prace nad jednym z filarów +systemu, czyli <tt>dpkg</tt> (za to w dużym stopniu odpowiadał Ian Jackson, +który kilka lat później został koordynatorem projektu Debian). + +<p>Debian 0.93r5 ujrzał światło dzienne w marcu 1995 roku i był pierwszą +,,profesjonalną'' wersją tego systemu - publicznie dostępną, choć +jeszcze testową. W tym czasie pracowało już nad nim więcej ludzi, każdy +odpowiedzialny za konkretne pakiety - do ich instalacji i utrzymania, po +zbudowaniu podstawowych programów i kompilacji jądra, używany był +<tt>dpkg</tt>. + +<p>Debian 093r6 pojawił się w listopadzie 1995 roku i był ostatnim opartym na +binariach typu a.out (następne wersje stosowały już format <b>ELF</b>). +Utrzymaniem pakietów zajmowało się już około 60 osób. Również wtedy +zaprezentowano po raz pierwszy słynny program <tt>dselect</tt>. Uruchomiono +także adres master.debian.org służący do dziś jako główny serwer produkcyjny. +Murdock mówi o 093r6 ,,<i>... zawsze był moim ulubionym Debianem</i>'', +ale przyznaje, że może to przez sentyment, bo aktywnie przestał uczestniczyć w +projekcie w marcu 1996 - w trakcie tworzenia Debiana 1.0 który ostatecznie stał +się stabilnym Debianem 1.1. + +<p>W sierpniu 1995 pojawiają się pierwsze próby przeniesienia systemu na +architektury inne niż i386. Więcej na ten temat można przeczytać w częściach +<i>Na innych platformach</i> oraz <i>Czy Debian to TYLKO Linux?</i>. Bill +Mitchell, jeden ze starszych stażem członków zespołu, wspomina: + +<p><i>... pomiędzy 0.99r8 a 0.99r15, gdy zaczynałem. Przez długi czas mogłem +zbudować jądro na maszynie 386 z zegarem 20 Mhz w czasie krótszym niż pół +godziny. Prawie tyle samo zajmowała mi instalacja Debiana, kosztująca mniej niż +10MB przestrzeni dyskowej (...). Jak pamiętam, nie zaczynaliśmy z jakimś +konkretnym planem, ani też ułożenie takiego planu nie było pierwszą rzeczą, za +jaką się zabraliśmy. Z tego co pamiętam, zaczęliśmy od zbierania źródeł całkiem +przypadkowo wybranych programów. Z czasem przyszedł zbiór rzeczy, które były +potrzebne do stworzenia rdzenia dystrybucji: jądro, powłoka, update, getty plus +kilka innych, pliki potrzebne do startu systemu i zestaw podstawowych +,,użytków''.</i> + +<p>Po opuszczeniu projektu przez Iana Murdocka, nowym liderem zostaje Bruce +Perens. Początkowo zainteresowany jedynie rozwojem zestawu programów dla +operatorów sieci radiowych (chciał nawet wydać na CD-ROM-ie własną dystrybucję +Linuksa), stał się on w niedługim czasie jednym z aktywniejszych członków +projektu Debian. Jemu zawdzięcza się między innymi zestaw skryptów +instalacyjnych (opracowanych wraz z Ianem Murdockiem) oraz programy do tworzenia +dyskietki systemowej (tzw. <i>Debian Rescue Floppy</i>). Był też inspiratorem +wielu działań mających na celu określenie Debiana w świadomości użytkowników, +jak i wytłumaczenie zasad rządzących całym przedsięwzięciem (należy tu wymienić +dokumenty <i>Debian Free Software Guidelines</i>, <i>Debian Social Contract</i> +i <i>The Open Hardware Project</i>, bez których Debian nie byłby tym czym jest +dzisiaj). W czasie pełnienia przez niego obowiązków lidera projektu, Debian +zyskał markę i reputację rozwiązania dla poważnych i doświadczonych +użytkowników + +<p>W tym czasie pojawiają się następujące dystrybucje: + +<dl> +<dd> +1.1 Buzz - czerwiec 1996 (474 pakiety, jądro w wersji 2.0, format ELF, +<tt>dpkg</tt>) +</dd> +<dd>1.2 Rex - grudzień 1996 (848 pakietów, 120 osobowy zespół)</dd> +<dd>1.3 Bo - lipiec 1997 (974 pakiety, 200 osobowy zespół)</dd> +</dl> + +<p>Potem wyszło jeszcze kilka wersji przejściowych. Ostatnią była 1.3.1r6. + +<p>Sprawy finansowe Debiana przejmuje założona w tym celu niedochodowa +organizacja Software in the Public Interest. + +<p>Na początku roku 1998 koordynatorem zostaje Ian Jackson, a po rezygnacji +członków rady Software in the Public Interest (wśród których znajdowali się +między innymi Perens i Murdock), także prezydentem owej organizacji (oprócz +niego wybrano także 3 nowych członków). + +<p>Debian 2.0 Hamm został uznany za wersję stabilną w lipcu 1998 roku. Wtedy +zawierał ponad 1500 pakietów, a projektem zajmowała się około 400-osobowa grupa +programistów. + +<p>W styczniu 1999 roku Jacksona zastąpił Wichert Akkerman (od tej pory co roku +wybierany jest nowy lider). Dwa miesiące później miano stabilnego uzyskał Debian +2.1 Slink (czemu towarzyszyły duże emocje, ponieważ w ostatniej chwili prace +opóźniły się o tydzień z powodu kilku ,,nie cierpiących zwłoki'' +poprawek). Pierwszy raz na dwóch CD-ROM-ach, zawierał około 2250 pakietów. +Wprowadził nowy mechanizm zarządzania pakietami APT. + +<p>Wersja 2.2 Potato to podwojona liczba pakietów, przyjęcie standardu FHS, +wprowadzenie systemu konfiguracji Debconf i pełna współpraca z jądrem Linux +2.2. + +<h3>Struktura organizacyjna</h3> + +<p>Mimo, że Projekt Debian jest przedsięwzięciem utrzymywanym przez ochotników, +dużo wysiłku włożono w należytą organizację. Posiada własną konstytucję +określającą strukturę, podział zadań i kompetencji oraz cele statutowe. +Konstytucja Debiana przetrwała próbę czasu oraz perturbacje związane ze zmianami +liderów projektu, co może być przykładem dla niejednego komercyjnego +przedsięwzięcia. + +<p>Developerem może zostać każdy, kto decyduje się na współudział w projekcie +oraz zgadza się z ogólnymi jego zasadami (DFSG oraz Social Contract). Każdy z +twórców ma prawo do podejmowania decyzji dotyczących własnej pracy, może +zgłaszać propozycje ogólnych rozwiązań oraz ma prawo do głosowania. + +<p>Głównym zadaniem twórców jest opieka nad własnymi pakietami. Część z nich +jest zbyt rozbudowana, by mogła się nimi zająć jedna osoba. W tym celu +powoływane są zespoły, które przejmują opiekę nad danymi pakietami. Oprócz +zespołów technicznych istnieje m.in. zespół prasowy dbający o kontakty z mediami +i przygotowujący oficjalne komunikaty. + +<p>W przypadku propozycji rozwiązań, które mają wpływ na całość projektu, po +uzyskaniu minimalnego poparcia developer może zwołać głosowanie nad swoim +wnioskiem. Głosowanie nie jest konieczne w przypadku przyjęcia jakiegoś ogólnego +rozwiązania technicznego, które może przeforsować komitet techniczny. + +<p>Komitet techniczny, składający się od 4 do 8 developerów, ma decydujący głos +w dyskusjach o charakterze technicznym i jego głównym zadaniem jest kontrola nad +spójnością dystrybucji. + +<p>Gdy zbliża się termin wyboru lidera projektu, każdy z developerów ma prawo +wystawić swoją kandydaturę. Wybrany drogą głosowania lider odpowiada całościowo +za projekt. W jego zakres uprawnień wchodzi m.in. powoływanie swoich delegatów, +zgłaszanie wniosków dla komitetu technicznego, podejmowanie decyzji wraz z SPI +związanych z projektem. + +<p>Sekretarz projektu, powoływany przez lidera za akceptacją SPI, zajmuje się +techniczną stroną rekrutacji nowych developerów oraz sprawami dotyczącymi +konstytucji, a także procedurą głosowania. Delegaci przez niego mianowani mogą +powoływać lub odwoływać członków projektu. + +<p>SPI jest osobną organizacją odpowiedzialną za finanse projektu Debiana oraz +za prawa do znaku handlowego. Jest to pewien zabieg prawny, jako że darowizny na +rzecz SPI są podstawą do odliczeń podatkowych w USA. + +<h3><a name="za_darmo">Za darmo i bez ograniczeń!</a></h3> + +<p>Twórcy projektu Debian pracują nad dystrybucją, często poświęcając swój wolny +czas. Niektórzy z nich inwestują w nią nie tylko czas i energię, ale i sprzęt +komputerowy czy własne fundusze. + +<p>W początkowym okresie dystrybucja stworzona przez Iana Murdocka była ściśle +związana z powstałą w 1983 roku organizacją Free Software Foundation Richarda M. +Stallmana (twórcy m. in. GDB i GNU Emacs). Ta organizacja miała (i ma) za +zadanie wspierać użytkowników, a także twórców darmowego oprogramowania. Znana z +wielu inicjatyw dotyczących różnorakich spraw związanych ze sprzętem +komputerowym i oprogramowaniem, większości osób szczególnie zapadła w pamięć za +sprawą opracowania projektu The GNU Project. Twórcą był sam Stallman, legendarna +postać ogólnodostępnego oprogramowania. Często bierze on udział w dyskusjach +dotyczących Debiana, nieoficjalnie wiadomo też, że w swoim laptopie korzysta +właśnie z tej dystrybucji :). Projekt Debian był więc jakby kontynuacją idei +FSF. + +<p>Do dzisiaj zresztą Debian GNU/Linux traktowany jest jako jego ,,dziecko'' o +czym świadczy chociażby nazwa (przyjęcie jej było warunkiem postawionym przez +FSF i choć w końcu Debian został niezależnym od tej organizacji projektem, nie +usunięto z niej przedrostka GNU). Otwarcie firmowany był zaledwie przez rok - od +listopada 1994 r. do listopada 1995 r. Później FSF wycofała się z patronatu, ale +nie zerwała definitywnie więzi z twórcami systemu. Po odejściu Murdocka w 1996 +roku zaangażowanie tej organizacji znacznie osłabło - różnice zdań były coraz +większe, a jeden z niewielu czynników który trzymał razem dwa środowiska nie +miał już znaczenia. Jednak w ostatnich latach można zaobserwować odtworzenie i +rozwój kontaktów (co Murdock przyjmuje z dużym zadowoleniem). + +<p>O całej filozofii oprogramowania ogólnodostępnego można przeczytać w takich +tekstach jak <i>What does free mean?</i>, <i>Debian Free Software +Guidelines</i>, <i>Debian Social Contract</i> lub też w samym <i>The Debian +Linux Manifesto</i>. Zachęcam do lektury. + +<h3>Na innych platformach</h3> + +<p>W sierpniu 1995 Hartmut Koptein rozpoczyna próbę przeniesienia Debiana na +architekturę m68k (maszyny z procesorami typu Motorola 680x0 - m. in. Amiga i +Atari). Do tego czasu był on dostępny jedynie na komputerach PC opartych o +procesory Intela, jednak oczywiście nikt nie zakładał, że tak już zostanie. Po 3 +miesiącach (w listopadzie tego roku) prace nad projektem Debian-m68k szły już +pełną parą. Dziś, oprócz tej platformy (pełna dystrybucja binarna ją obsługująca +ukazała się dopiero wraz z Debianem 2.0), istnieją - od czasu Debiana 2.1 Slink +- wersje na procesory SPARC (Sun4c, Sun4m i Sun4u - mimo że ta odmiana używa +jądra skompilowanego przez egcs64, czyli 64 bitowego, większość aplikacji działa +w trybie 32 bitowym) oraz Alpha. Prace nad obsługą architektury PowerPC już +zostały zakończone - dystrybucje binarne są dostępne razem z Debianem 2.2 +Potato. Z przyszłych i rozwijanych projektów należy wymienić ARM, SPARC64 (próba +zaimplementowania pełnej obsługi trybu 64 bitowego na maszynach Sun4u - stąd też +inna nazwa: UltraLinux), MIPS, Beowulf (koncepcja użycia Debiana w +superkomputerach obecnych często w poważnych przedsięwzięciach matematycznych i +naukowych - zainteresowana jest m.in. NASA), a także Hurd-i386, o którym więcej +w następnym rozdziale. + +<h3><a name="nie_tylko_linux">Czy Debian to TYLKO Linux?</a></h3> + +<p>Oczywiście nie. To także filozofia życia ;-). Ale o tym może w następnych +artykułach. Naturalnie, chodzi o Debiana z jądrem nie-linuksowym. GNU Hurd to +zestaw serwerów i demonów oraz jądro nie oparte na Uniksie. Obecnie znajduje się +jeszcze w fazie początkowego rozwoju, jednak ma wiele zalet i jako absolutny +fenomen jest wart uwagi (między innymi dlatego, że jak piszą jego twórcy jest +darmowy, kompatybilny, stabilny, obsługuje wiele procesorów tak samo dobrze jak +jeden i - co najważniejsze - po prostu istnieje ;->). Oparta na nim dystrybucja +Debiana będzie się nazywała Debian GNU/Hurd i, oczywiście, zamiast jądra Linuksa +będzie oparta na wersji mikrojądra GNU Mach. Projekt nazwany Hurd-i386 w +momencie zakończenia prac stałby się jednocześnie wersją 0.3 GNU Hurd. Byłoby to +pierwsze tego typu przedsięwzięcie uwieńczone sukcesem, jako że na razie nic +podobnego nie zostało przeprowadzone ani w innych dystrybucjach Linuksa, ani w +Debianie. + +<p>Czy możliwe jest posiadanie tego samego środowiska narzędzi GNU na zupełnie +innych platformach systemowych? Swego czasu sporo dyskutowano o wersji Debiana +wykorzystującej Solaris lub nawet WindowsNT z biblioteką CygWin. Komercyjne +jądro z darmowym zestawem programów i pakietami jako możliwość rozszerzania +funkcjonalności systemu? - przeszkodą w realizacji są bardziej bariery +ideologiczne niż techniczne. Eksperyment z dystrybucją Debian GNU/FreeBSD +pokazał, że technicznie można pogodzić ze sobą dwa odmienne światy - GNU oraz +BSD. + +<h3>Co nowego?</h3> + +<p>Od wersji 2.0 domyślnie stosowany jest shadowing haseł. Wbudowano też +częściową obsługę PAM (<i>Pluggable Authentication Modules</i>), co pozwoliło na +wygodniejsze i bardziej przejrzyste administrowanie oraz lepszą kontrolę +dostępu. Był to również pierwszy Debian oparty na nowszej wersji bibliotek +systemowych C, czyli libc6 (inaczej glibc2). Oprócz wersji na platformę m68k, +jedną z najważniejszych nowości było większe wsparcie dla użytkowników +posługujących się innymi językami niż angielski. Dystrybucję wyposażono w nowe +mapy klawiatury i fonty oraz strony podręcznikowe w językach francuskim, +niemieckim, włoskim i hiszpańskim. + +<p>Debian 2.1 Slink jako ostatni jest oparty na jądrze Linuksa w wersji 2.0.x. +Zawiera też program <tt>apt</tt>, który ma za zadanie zastąpić niezbyt lubianego +<tt>dselecta</tt> w procesie instalacji i aktualizacji pakietów (według autorów +wykonuje te czynności w prostszy i bezpieczniejszy sposób). Pakiety zawierające +system X Window zostały zreorganizowane, co pozwoliło na bardziej elastyczną +obsługę nowych rozwiązań i jednocześnie dalsze wspieranie starych. Obsługa +nowych platform, czyli maszyn z procesorami typu Alpha i SPARC, wiąże się z +powiększeniem rozmiarów dystrybucji. Sama wersja na procesory Intela zajmuje już +2 krążki CD! + +<p>Debian 2.2 Potato to kolejna rewolucja. Zmian jest dużo. Przede wszystkim +domyślnie używany kompilator <tt>egcs</tt> (wersja <tt>gcc</tt> znana jako +<tt>egcc</tt>). Cały system oparty oczywiście na jądrze w wersji 2.2.x, oprócz +tego nowa wersja libc czyli glibc 2.1 (kompatybilna wstecz z glibc 2.0, która +jest używana w Hamm i Slink). Ponadto wsparcie dla architektury PowerPC. + +<h3>Komercyjni partnerzy Debiana</h3> + +<p>Lista firm współpracujących z Debianem jest całkiem długa. Często wśród ich +pracowników znajdziemy twórców Debiana, w innych przypadkach ofiarowano +odpowiedni sprzęt na potrzeby projektu. M.in. dzięki komputerom udostępnionym +przez oryginalnych producentów sprzętu opartego o Alphy (Compaq) czy Sparc +(SUN), udało się przenieść Debiana na te platformy. + +<p>Dość nieoczekiwanymi partnerami Debiana zostali producenci komercyjnych +dystrybucji Linuksa. Debian okazał się godny zaufania i stał się podstawą dla +dystrybucji Storm Linux oraz Corel Linux (patrz +<a href="#klonowanie_debiana">Klonowanie Debiana</a>). + +<p>Pod koniec ubiegłego roku Debian zyskał wsparcie O'Reilly i SGI, które zajęły +się promocją projektu na rynku wydawniczym. O ile udział O'Reilly nie dziwi, +gdyż firma ta jest znana z szeregu interesujących pozycji książkowych, o tyle +działania SGI potwierdzają chęć przyłączenia się do świata Open Source. + +<p>Także wielu producentów płyt CD i dystrybutorów ma z Debianem wiele wspólnego +- więcej na ten temat w rozdziale <i>Zdobycie dystrybucji</i>. + +<h3><a name="klonowanie_debiana">Klonowanie Debiana</a></h3> + +<p>21 kwietnia 1999 roku doszło do podpisania umowy między przedstawicielami +projektu Debian, firmy Corel oraz projektu K Desktop (organizacji rozwijającej +interfejs graficzny KDE - część Debian GNU/Linux od wersji 2.0). Jej owocem jest +dystrybucja Corel Linux oparta na systemie pakietów <tt>.deb</tt> i naturalnie +zawierająca środowisko KDE. Corel Linux 1.0 ukazał się na przełomie 1999 i 2000 +roku. W założeniu ma być propozycją dla mniej zaawansowanych użytkowników - +związane z nim slogany reklamowe to prostota instalacji, graficzny interfejs, a +także uproszczenie niektórych niezbędnych czynności (podział dysku na partycje, +konfiguracja systemu, instalacja i aktualizacja pakietów). + +<p>Mniej znana dystrybucja związana z Debianem to LibraNet Linux. Powinna +zainteresować wszystkich tych, którzy chcą mieć zarówno system do pracy, jak i +do zabawy. Dość dobra oferta pomocy technicznej ze strony producenta powoduje, +że jest ona odpowiednia także dla początkujących. + +<p>Kolejnym Linuksem korzystającym z systemu zarządzania pakietami Debiana jest +Storm Linux, zorientowany bardziej ,,przyszłościowo'' (czyli +komercyjnie...) i nazywany (zapewne nie bez powodu) ,,Linuksem dla +sieci''. Jego powstanie zapowiedziano latem 1999 roku. Storm Linux 2000 +wszedł na rynek 15 grudnia 1999 roku. + +<p>Ian Murdock razem z Brucem Perensem i grupą kapitałową Linux Capital Group +przygotowują komercyjną wersję Debiana, Progeny Linux (obaj programiści nie +pracują już nad rozwojem Debian GNU/Linux). Będzie to zapewne jedno z większych +wydarzeń roku 2000. + +<h3>Plany na przyszłość</h3> + +<p>Zaplanowany rozwój i konsekwentne stawianie na stabilność i bezpieczeństwo +owocują zdobyciem zaufania użytkowników oraz zyskaniem coraz większej +popularności. Czy można jeszcze usprawnić coś, co jest już prawie idealne? + +<p>Nowych pomysłów czekających na realizację jest wiele - tak samo jak problemów +jest do rozwiązania. Największa zaleta Debiana w końcu okazała się jego +największym kłopotem - ilość oprogramowania w dystrybucji. Gdy pełna wersja +Debian Slink bez źródeł zajmowała 3 płyty CD, Debian Potato wraz z wersją non-US +oraz dołączonym KDE mieści się na minimum 4 płytach CD. To zbyt wiele, aby mógł +on być rozprowadzany przez popularne czasopisma komputerowe. Czy rozwiązaniem +mogą być kompilacje najpopularniejszych pakietów Debiana mieszczące się na +jednej płycie CD? + +<p>Przypuszczalnie zniesiony zostanie dotychczasowy cykl wydawniczy Debiana +(unstable-frozen-stable), a zastąpią go tzw. <i>package pools</i>. Oznacza to, +że w każdej chwili byłaby dostępna aktualna wersja stabilna oraz aktualna wersja +rozwojowa. Co więcej, odpowiednie narzędzia pozwalałyby zebrać pakiety o danym +profilu (dystrybucja dla domowego użytkownika, dystrybucja dla programisty +itd.), tak by utworzyły kompletną płytę CD. + +<p>Już w tej chwili Debian jest określany jako dystrybucja-portal. Wielu +administratorów traktuje go jako źródło gotowych pakietów, z których można +złożyć niewielkim nakładem sił i kosztów, niczym z klocków, własny system +operacyjny. To, że Corel Linux potrafi korzystać z archiwum Debiana, zdaje się +potwierdzać tę ideę, a rozwiązanie <i>package pools</i> może się okazać strzałem +w dziesiątkę. + +<p>Ogólną tendencją jest tworzenie narodowych wersji dla wielu programów. Jak do +tej pory, Debian stara się wspierać lokalizację zasobów, choć nie zawsze jest to +możliwe - przede wszystkim brak jest pełnego wsparcia I18N dla menedżera +pakietów. Choć polecenie <tt>export LANG=pl_PL</tt> w większości wypadków +wystarcza, jeszcze wiele jest w tej materii do zrobienia. + +<p>Kolejnym etapem rozwoju Debiana jest uniezależnienie od jądra. Brzmi to może +nierealnie, ale już teraz Debian to nie tylko Linux (patrz +<a href="#nie_tylko_linux">Czy Debian to TYLKO Linux?</a>). Od dłuższego czasu +prowadzone są prace nad nowym jądrem GNU/HURD. Wymiana pakietu z jądrem i reszty +pakietów binarnych tak, dotychczasowa konfiguracja systemu nie uległa zmianie, +jest technicznie do wykonania. Oprócz HURD-a były już przymiarki do wymiany +Linuksa na FreeBSD. Zainteresowanie eksperymentalną dystrybucją Debian GNU/FreeBSD +było całkiem spore, a sam pomysł poruszył zarówno użytkowników Debiana jak i +oryginalnego FreeBSD. + +<p>Ciekawe, w jaki sposób świat komercyjnego oprogramowania wpłynie na Debiana. +Jak do tej pory poczynania firmy Corel czasem budziły sporo kontrowersji (m.in. +przypadek łamania licencji GNU), jednak jej działanie może pomóc Debianowi w +uzyskaniu lepszego wsparcia ze strony innych firm. Jedno nie ulega wątpliwości - +sam Debian zawsze pozostanie ogólnodostępną dystrybucją. + +<h3>Pomoc</h3> + +<p>Bogatym źródłem dokumentacji jest sam serwis WWW Debiana, czyli +<a href="http://www.debian.org">http://www.debian.org</a>. Na głównej stronie +widnieją informacje dotyczące całego projektu, jak i problemów z +bezpieczeństwem. Tym ostatnim został także poświęcony osobny serwis, +<a href="http://security.debian.org">http://security.debian.org</a>. Na uwagę +zasługuję ,,Weekly News'', czyli serwis z którego na bieżąco można +śledzić wydarzenia widziane oczami developerów. + +<p>Debian to produkt Internetu, podobnie z traktującymi o nim książkami. +Instrukcja <i>Guide to Installation and Usage</i> jest dostępna do +zainstalowania w formie pakietu <tt>debian-guide</tt>, jako dokument HTML oraz +PostScript. Oczywiście, pozostałe ,,obowiązkowe'' pozycje jak <i>Debian +FAQ</i>, czy <i>Debian Policy</i>, także są dostępne w formie pakietów +<tt>.deb</tt>. Dla tych, którzy wolą tradycyjną formę, wydawnictwo O'Reilly +przygotowało książkę <i>Learning Debian GNU/Linux</i>, choć zwolenników +Internetu ucieszy wiadomość, że jest ona także dostępna na stronach WWW +wydawnictwa. + +<p>Klasycznym źródłem pomocy są listy dyskusyjne. Debian serwisuje kilkanaście +list wysyłkowych, z czego najpopularniejsze to <i>debian-user</i> dla +użytkowników oraz <i>debian-devel</i> dla developerów. Zaprenumerować te listy +dyskusyjne można poprzez stronę WWW Debiana lub wysyłając list na adres +<i><nazwa-listy>-REQUEST@lists.debian.org</i> z tematem <i>subscribe</i>. +Zwrócić należy uwagę, że te popularne grupy są naprawdę popularne - co może +oznaczać ponad setkę listów dziennie. + +<p>Jeżeli kogoś stać na outsourcing, wystarczy zapoznać się z listą oficjalnych +konsultantów udzielających komercyjnej pomocy technicznej. Widnieje ona na +stronie WWW projektu. Oficjalni konsultanci oddają część dochodów ze swoich +usług na rzecz projektu Debiana, ponadto niektórzy z nich biorą bezpośredni +udział w projekcie. + +<h3>Zdobycie dystrybucji</h3> + +<p>Projekt Debian nie obejmuje dystrybucji systemu na płytach CD-ROM. W zamian +oferowane jest archiwum FTP oraz HTTP z aktualnymi pakietami (te z wersji +,,unstable'' zmieniają się codziennie) oraz oficjalne obrazy płyt CD +gotowe do wypalenia (tzw. <i>Official CD</i> w formie pliku ISO9660). +Oczywiście, dysponując zawartością archiwum oraz pakietem <tt>debian-cd</tt>, +każdy może stworzyć własną płytę, jednak oficjalna daje gwarancję oryginalności +oprogramowania. + +<p>Jeżeli jest to możliwe, warto skorzystać z jednego z wielu serwerów +lustrzanych Debiana. Oficjalna lista zawiera ponad 130 serwerów FTP i +przynajmniej połowę tej liczby serwerów HTTP. Nieoficjalnych serwerów chyba nikt +nie zliczy. Dla użytkowników sieci korporacyjnych szczególnie pomocne może być +skorzystanie z protokołu HTTP, jako że jest on bezproblemowo przenoszony przez +serwery pośredniczące (proxy). Dodatkowo jest wykorzystywany przez dyskietki +instalacyjne, a więc już dwie dyskietki wystarczą do zainstalowania Debiana - +reszta instalacji może odbyć się poprzez sieć. + +<p>Pod adresem <a href="http://cdimage.debian.org">http://cdimage.debian.org</a> +znajduje się serwis poświęcony obrazom płyt CD Debiana. Zalecana metoda +uzyskania oficjalnej płyty CD to utworzenie własnej z dostępnego na serwerze +FTP archiwum pakietów, a następnie wykonanie binarnego ,,załatania'' +obrazu płyty programem <tt>rsync</tt>. W ten sposób wystarczy tylko przesłać ok. +6 MB z oryginalnego serwera na jeden CD-ROM. Dokładny opis tej procedury można +znaleźć na wspomnianym serwisie. + +<p>Dla nie posiadających taniego dostępu do Internetu pozostaje kilkugodzinna +sesja w kafejce internetowej lub zakup płyty u któregoś z dystrybutorów. +Niektórzy dystrybutorzy współpracują z projektem Debian lub wręcz oddają część +swoich dochodów za płyty CD (ich lista jest dostępna na głównej stronie +projektu). Ceny są zwykle podobne, a nawet zawartość jest taka sama - w +szczególności gdy sprzedawane są oficjalne CD z Debianem; różnice tkwią w +premiowym kompakcie z dodatkami. Chętni do zakupów w USA muszą pamiętać, że ze +względów eksportowych nie można tam zakupić płyty z oprogramowaniem +kryptograficznym. + +<p>Najpopularniejszym chyba sposobem zdobycia Debiana jest prasa. Niestety, +czasopisma nie za bardzo lubią tę dystrybucję, przede wszystkim ze względów +objętościowych. Rozwiązaniem może być wybór ciekawszych pakietów, tak by +zmieściły się na jednym czy dwóch kompaktach, szkoda tylko że mało kto decyduje +się na taką własną edycję płyty. Mam nadzieję, że inicjatywa pisma LinuxPlus +spowoduje, że Debian przestanie być elitarną dystrybucją - naprawdę warto jest +ją lepiej poznać. + +<p><i>Specjalne podziękowania dla Iana Murdocka za wiele ciekawych informacji +pomocnych w przygotowaniu artykułu.</i> + +<p>Bibliografia oraz odsyłacze do pomocnych informacji (część z nich w języku polskim): + +<p> +<a href="http://www.debian.org">http://www.debian.org</a> - The Debian Project<br> +<a href="http://www.debian.org/intro/about.html">http://www.debian.org/intro/about.html</a> - About Debian<br> +<a href="http://www.debian.org/social_contract.html">http://www.debian.org/social_contract.html</a> - Debian Social Contract<br> +<a href="http://www.debian.org/intro/free">http://www.debian.org/intro/free</a> - What Does Free Mean?<br> +<a href="http://www.debian.org/doc/FAQ">http://www.debian.org/doc/FAQ</a> - Debian GNU/Linux FAQ<br> +<a href="http://www.debian.org/~elphick/manuals.html/project-history">http://www.debian.org/~elphick/manuals.html/project-history</a> - The Debian Project History<br> +<a href="http://www.debian.org/releases">http://www.debian.org/releases</a> - Debian Releases<br> +<a href="http://www.debian.org/ports">http://www.debian.org/ports</a> - Debian Ports<br> +<a href="http://www.debian.org/News">http://www.debian.org/News</a> - Latest News<br> +<a href="http://www.debian.org/security">http://www.debian.org/security</a> - Security Information + +<p> +<a href="http://www.openhardware.org">http://www.openhardware.org</a> - The Open Hardware Project<br> +<a href="http://www.fsf.org">http://www.fsf.org</a> - The Free Software Foundation<br> +<a href="http://www.gnu.org">http://www.gnu.org</a> - The GNU Project + +<p> +<a href="http://www.gnu.org/software/hurd/hurd.html">http://www.gnu.org/software/hurd/hurd.html</a> - GNU Hurd Operating System<br> +<a href="http://linux.corel.com">http://linux.corel.com</a> - Corel Linux<br> +<a href="http://www.stormix.com">http://www.stormix.com</a> - Storm Linux<br> +<a href="http://www.libranet.com">http://www.libranet.com</a> - Linux by Libranet + |