diff options
Diffstat (limited to 'polish/international/Polish/free.wml')
| -rw-r--r-- | polish/international/Polish/free.wml | 151 |
1 files changed, 151 insertions, 0 deletions
diff --git a/polish/international/Polish/free.wml b/polish/international/Polish/free.wml new file mode 100644 index 00000000000..56ff17f8020 --- /dev/null +++ b/polish/international/Polish/free.wml @@ -0,0 +1,151 @@ +#use wml::debian::template title="Free" NOHEADER="yes" + +<h2>Co znaczy "free"?</h2> + +czyli + +<h2>Co rozumieć pod pojęciem ogólnodostępnego oprogramowania?</h2> + +<p>Informacja: W lutym 1998 roku zdecydowano się zastąpić termin <i>Free +Software</i> (który możemy tłumaczyć jako "oprogramowanie darmowe") +pojęciem <i>Open Software</i> ("oprogramowanie ogólnodostępne"). Jak +za chwilę wykażemy, oba pojęcia określają tą samą koncepcję, gdyż +"ogólnodostępne" oznacza dostępność kodu źródłowego. Ponieważ oba są +w powszechnym użyciu, postanowiono utrzymać na razie niniejszy dokument (z +drobnymi zmianami). + +<p>Wielu ludzi dopiero poznających zagadnienia ogólnodostępnego oprogramowania +jest zdezorientowanych, bo słowo "free" w pojęciu "free +software" nie jest użyte w takim znaczeniu, jakiego się spodziewali. Dla +nich "free" znaczy "darmowe, rozdawane za darmo". Mój +słownik wymienia siedemnaście różnych znaczeń słowa "free". Tylko +jedno z nich brzmi "rozdawane za darmo". Reszta odnosi się do +wolności i braku przymusu. Mówiąc <i>Free Software</i> mamy na myśli wolność, +a nie cenę. + +<p>Oprogramowanie określane jako "free" tylko dlatego, że nie trzeba +zapłacić aby go używać, nie jest jeszcze ogólnodostępne. Jego rozpowszechnianie +może być zakazane, a już na pewno nie będzie można go ulepszać. Oprogramowanie +licencjonowane jako darmowe to zwykle tylko broń w kampanii marketingowej, +mająca wypromować produkt pokrewny lub usunąć z rynku słabszą konkurencję. Nie +ma żadnych gwarancji, że pozostanie darmowe. + +<p>Prawdziwe oprogramowanie "free" jest zawsze ogólnodostępne. +Programy udostępniane na zasadzie "dobra publicznego" (ang. <i>public +domain</i>) mogą zostać zabrane i wykorzystane w oprogramowaniu komercyjnym. +Wszystkie ulepszenia wykonane od tego czasu są dla szarego użytkownika +stracone. Aby pozostało darmowe, oprogramowanie musi być chronione prawem +autorskim i posiadać licencję. + +<p>Dla niewtajemniczonych, oprogramowanie albo jest "free", albo nie +jest. W rzeczywistości sprawa jest bardziej skomplikowana. Aby zrozumieć co +różni ludzie rozumieją pod pojęciem "free", wybierzemy się w małą +podróż po świecie licencji programowych. + +<p>Prawa autorskie są formą ochrony praw przynależnych autorom różnego rodzaju +prac. W większości państw program, który napiszemy zostaje automatycznie objęty +prawem autorskim. Licencja to dokument, w którym autor pozwala na wykorzystanie +swojego dzieła (w tym przypadku oprogramowania) przez innych, w sposób możliwy +do zaakceptowania przez niego samego. To, czy załączyć licencję wyjaśniającą w +jaki sposób oprogramowanie może być używane, zależy od autora. Więcej na temat +praw autorskich znajdziemy pod adresem +<a href="http://lcweb.loc.gov/copyright">http://lcweb.loc.gov/copyright</a>. + +<p>Oczywiście, różne okoliczności wymagają różnych licencji. Firmy produkujące +oprogramowanie chcą chronić swój majątek, więc udostępniają program tylko w +postaci skompilowanej (której człowiek nie jest w stanie przeczytać) i +nakładają wiele ograniczeń dotyczących jego użytkowania. Z drugiej strony +autorzy oprogramowania ogólnodostępnego starają się narzucić jeden lub kilka +z poniższych warunków: + +<ul> + +<li>Nieużywanie ich kodu w oprogramowaniu komercyjnym. Jeśli udostępniają go innym +i nie roszczą sobie prawa do jakichkolwiek zysków z tego tytułu, nie chcą też +aby na ich pracy robił pieniądze ktoś inny. + +<li>Ochrona identyfikacji kodu. Ludzie bardzo cenią swoją pracę i nie chcą aby ktoś +inny usunął z niej ich nazwisko albo przypisywał sobie jej autorstwo. + +<li>Udostępnianie kodu źródłowego. Jednym z problemów związanych z komercyjnymi +programami jest niemożność naprawienia błędów czy też modyfikacji ze względu +na brak dostępu do kodu. Firma może także zadecydować o zakończeniu wspierania +naszego sprzętu. Wiele licencji ogólnodostępnych nakazuje dystrybucję kodu +źródłowego. To ukłon w stronę użytkowników, mogących dzięki temu dopasować +oprogramowanie do swoich potrzeb. Istnieją jeszcze inne przyczyny, które +zostaną omówione później. + +<li>Nakładanie na każdy projekt, który zawiera część ich pracy (takie prace w +dyskusji nad prawami autorskimi nazywane są dziełami pochodnymi (ang. +<i>derived works</i>)) obowiązku używania tej samej licencji. + +</ul> + +<p>Wiele osób pisze swoje własne licencje. Napisanie licencji, która dobrze +spełnia postawione przez nas zadania, wiąże się z pewnymi problemami. Zbyt +często użyte słownictwo nie jest jednoznaczne albo stworzone przez autorów +warunki wzajemnie sobie przeczą. Napisanie licencji, która "obroni +się" w sądzie jest jeszcze trudniejsze. Na szczęście istnieje już szereg +gotowych dokumentów prawdopodobnie spełniających wymagania autorów: + +<ul> + +<li>Ogólna licencja publiczna GNU GPL (ang. <i>General Public License</i>). Dużo +dodatkowych informacji i samą licencję znajdziemy pod adresem +<a href="http://www.gnu.org/copyleft/copyleft.html">http://www.gnu.org/copyleft/copyleft.html</a>. +To najczęściej stosowana darmowa licencja na świecie. + +<li>Licencja twórcza (ang. <i>Artistic License</i>): +<a href="http://language.perl.com/misc/Artistic.html">http://language.perl.com/misc/Artistic.html</a>. + +<li>Licencja typu BSD + +<li>Zmodyfikowana licencja typu BSD + +</ul> + +<p>Dokumenty te mają pewne cechy wspólne: + +<ul> + +<li>Można instalować oprogramowanie na dowolnej liczbie komputerów. + +<li>Może go używać dowolna liczba ludzi. + +<li>Można wykonać dowolną liczbę kopii programu, i rozdać je dowolnym osobom (wolna +lub "otwarta" redystrybucja). + +<li>Nie ma ograniczeń związanych z modyfikacją (z wyjątkiem zatrzymania pewnych +cech identyfikujących kod). + +<li>Nie ma ograniczeń dotyczących sprzedaży programu. + +</ul> + +<p>Ostatni punkt, który pozwala na sprzedawanie programu za pieniądze, wydaje +się przeczyć całej idei oprogramowania ogólnodostępnego. W rzeczywistości to +jedna z jego silnych stron. Ponieważ licencja pozwala na nieograniczoną +redystrybucję, gdy jedna osoba dostanie kopię może już sama zająć się +udostępnianiem produktu. Może nawet próbować go sprzedać. Cały mechanizm opiera +się na tym, że wykonanie kopii elektronicznej programu nic nie kosztuje. Podaż +i popyt będą trzymały koszty na niskim poziomie. Dystrybucja oprogramowania na +nośniku, na przykład płycie CD, jest bardzo wygodna - sprzedawca może na nim +umieścić to, co uważa za stosowne. Jeśli naliczana marża będzie zbyt duża, nowi +konkurenci wejdą na rynek i spowodują obniżenie ceny. W rezultacie można nabyć +dystrybucję Debian na 2 kompaktach za mniej niż 5 dolarów (Chodzi o Debiana 2.1. +W Polsce mieszczące się na 4 płytach CD binaria Debiana 2.2 można kupić za cenę +ok. 2 razy wyższą - przyp. T. A.) + +<p>Chociaż oprogramowanie ogólnodostępne nie jest całkowicie wolne od ograniczeń +(tylko udostępnienie na zasadzie <i>public domain</i> gwarantuje tak daleko +posuniętą wolność), daje użytkownikowi elastyczność w dowolnym dostosowaniu +narzędzia do wykonywanego zadania. Równocześnie chroni prawa autora. I to jest +właśnie wolność. + +<p>Debian GNU/Linux silnie wspiera oprogramowanie ogólnodostępne. Ponieważ +programy opierają się na wielu różnych licencjach, został opracowany zestaw +wskazówek <i>Debian Free Software Guidelines</i> (DFSG) mających za zadanie +pomoc w sformułowaniu rozsądnej definicji oprogramowania ogólnodostępnego. +Podstawą (main) dystrybucji Debiana są wyłącznie programy spełniające normy +DFSG. + |